Το φαράγγι του Λούσιου
Το φαράγγι του Λούσιου, το Άγιο ‘Ορος της Πελοποννήσου, όπως ονομάζεται για την πληθώρα και τη σημασία των ιστορικών μοναστηριών του (κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος), συναρπάζει αμέσως τον επισκέπτη με το άγριο και μεγαλοπρεπές τοπίο του. Ανάμεσα στη Στεμνίτσα και τη Ζάτουνα τα βουνά σχίζονται τα δύο από τον ποταμό Λούσιο, που οι αρχαίοι ονόμαζαν έτσι επειδή εκεί λουζόταν ο Δίας. Ο Παυσανίας γράφει ότι είναι ο πιο κρύος ποταμός της Ελλάδας και πράγματι, εάν θελήσετε να κολυμπήσετε το καλοκαίρι στον κάτω ρου του ποταμού, που δεν είναι πολύ ορμητικός, θα διαπιστώσετε πόσο παγωμένα είναι τα νερά. Οι πηγές του ποταμού βρίσκονται στον κάμπο της Καρκαλούς, αλλά και στο ίδιο το φαράγγι. Ο Λούσιος αφού διατρέξει το φαράγγι, μήκους 5 χλμ. περίπου, χύνεται στον Αλφειό. Σύμφωνα με το μύθο, ο ποταμός Αλφειός διασχίζει το Ιόνιο και φθάνει στη Σικελία για να συναντήσει την πολυαγαπημένη του πηγή Αρέθουσα, κόρη του Λάδωνα.
Η πιο ειδυλλιακή ώρα στο φαράγγι είναι το σούρουπο, όταν το λυκόφως βάφει πορτοκαλιές τις πλαγιές. Αφάνες, φασκομηλιές, πουρνάρια, σφεντάμια, σφάκες, σχίνα και άλλοι θάμνοι γεμίζουν τον τόπο με χρώματα και αρώματα, ενώ στα βράχια και τους τοίχους των μοναστηριών φυτρώνουν πανέμορφα αναρριχητικά φυτά. Η κοιλάδα αποτελεί ενδιαίτημα για την πλούσια πανίδα της περιοχής. Αρπακτικά πουλιά φωλιάζουν στις απότομες ορθοπλαγιές, η ευαίσθητη βίδρα κυνηγάει καβούρια στο ποτάμι, οι νυχτερίδες ξεχειμωνιάζουν στις άφθονες σπηλιές και πολλά είδη ερπετών ζουν στους θάμνους και τα βράχια. Οι μόνοι ήχοι που ακούγονται εδώ είναι το κελάηδημα των αηδονιών και των άλλων πουλιών, ο παφλασμός του νερού και τα κουδούνια από τα ζώα των κοπαδιών.
Κοιτάζοντας κανείς τις απότομες από ασβεστολιθικό πέτρωμα πλαγιές της χαράδρας διακρίνει πλήθος από κοιλώματα και φυσικές σπηλιές. Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που εδώ διαμορφώθηκαν, από πολύ νωρίς, πολλά ασκηταριά που αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα για τα μοναστήρια που χτίστηκαν κατά μήκος της μικρής κοιλάδας. Τα μοναστήρια αυτά εξελίχθηκαν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας σε πολύτιμα πνευματικά και θρησκευτικά κέντρα, αλλά και σε καταφύγια για τους κατοίκους των γύρω χωριών. Ο αμυντικός τοίχος στις προσόψεις των μοναστηριών μαρτυρεί την ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία από εχθρικές επιθέσεις.
Εκτός από τα ασκηταριά και τα μοναστήρια, και ορισμένες σπηλιές χρησιμοποιήθηκαν ως κρησφύγετα. Στη Μονή Προδρόμου μπορείτε να ζητήσετε να σας δείξουν τις κρύπτες των Στεμνιτσιωτών, των Καρυτηνών και το «Κελλί της Καλογριάς». Ασκηταριά, μοναστήρια και κρησφύγετα αφήνουν άφωνο τον σημερινό επισκέπτη που απορεί πώς λαξεύτηκαν σε τόσο μεγάλο ύψος. Σήμερα ορισμένα από αυτά τα μέρη προσεγγίζονται μόνο από ειδικά εκπαιδευμένους ορειβάτες-αναρριχητές.
Με το αυτοκίνητο ακολουθείτε το δρόμο προς τη Δημητσάνα και αμέσως έξω από το χωριό, μετά τον Άγιο Νικόλαο, στη Θέση Αεράκι, συναντάτε αριστερά το δρόμο που κατεβαίνει στο φαράγγι. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στη Μονή Προδρόμου και στην Αρχαία Γόρτυνα. ‘Ύστερα από δέκα χιλιόμετρα περίπου, θα συναντήσετε τη διασταύρωση, που δεξιά οδηγεί στη μονή. Αφήνετε το αυτοκίνητο στο εκκλησάκι της Μεταμορφώσεως και συνεχίζετε με τα πόδια για το μοναστήρι, μια απόσταση δέκα λεπτών. Αφού επισκεφθείτε τη μονή, θα πάρετε το μονοπάτι που κατεβαίνει στον Λούσιο και οδηγεί στο Κρυφό Σχολειό (Παλαιά Μονή Φιλοσόφου), που βρίσκεται στην απέναντι πλαγιά (περίπου 45′ με στάσεις). Προσέξτε να ακολουθήσετε το δεξί σκέλος της δυσδιάκριτης διασταύρωσης που υπάρχει στην αρχή της διαδρομής, αμέσως κάτω από τη Μονή Προδρόμου. Μέσα από το μονοπάτι με την εντυπωσιακή βλάστηση θα κατεβείτε στον ποταμό. Στο παλιό γεφυράκι θα αισθανθείτε το δέος που προκαλούν τα ορμητικά νερά του Λούσιου καθώς σχίζουν τις απότομες ορθοπλαγιές. Στο Κρυφό Σχολειό, χτισμένο στον απόκρημνο βράχο της Μονόπορης, θα αισθανθείτε ότι βρίσκεστε κοντά στο Θεό. Από εκεί μπορείτε να συνεχίσετε για τη Νέα Μονή Φιλοσόφου, παίρνοντας το ανηφορικό και απόκρημνο μονοπάτι (10’ περίπου).
Στη Νέα Μονή Φιλοσόφου μπορείτε επίσης να φτάσετε και με το αυτοκίνητο. Από το Κρυφό Σχολειό και τη Νέα Μονή Φιλοσόφου επιστρέφετε πάλι με τα πόδια στη Μονή Προδρόμου. Με το αυτοκίνητο, θα κατεβείτε προς το ποτάμι, όπου βρίσκονται η Αρχαία Γόρτυνα και ο ναός του Αγίου Ανδρέα. Ο δρόμος περνάει από το στενό γεφυράκι του Κόκκορη και συνεχίζει προς τη Νέα και Παλαιά Μονή Καλαμίου, χτισμένες επίσης στις όχθες του Λούσιου. Η επιστροφή στη Στεμνίτσα γίνεται από τον ίδιο αμαξιτό δρόμο. Λόγω του απόκρημνου του εδάφους, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην οδήγηση.
