Μονή Αιμυαλών και Ληνός των Κολοκοτρωναίων
Η Μονή της Παναγίας της Αιμυαλούς ή Αιμυαλών είναι χτισμένη στους πρόποδες της Κλινίτσας, σε μια καταπράσινη χαράδρα που σχηματίζει το Ζυγοβιστινόρεμα. Για την προέλευση του ονόματος της Μονής υπάρχουν διάφορες απόψεις. Πιθανόν να οφείλεται στον τόπο καταγωγής των ιδρυτών της, το χωριό Αιμυαλοί της Μεσσηνίας ή στα άφθονα σαλιγκάρια που υπάρχουν στην περιοχή, που στα μανιάτικα ονομάζονται αιμυαλοί.
Η Μονή ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου-αρχές 17ου αιώνα κάτω από την κοιλότητα του βράχου όπου προϋπήρχαν ο ναός της Αγίας Τριάδας και κελιά, σήμερα σε ερείπια. Η υφιστάμενη μορφή της Μονής, δύο οικοδομήματα σε σχήμα Τ, είναι αποτέλεσμα διαδοχικών προσθηκών. Η Μονή βρισκόταν σε ακμή τον 17ο και τον 18ο αιώνα και λειτούργησε ως το 1925, οπότε διαλύθηκε και προσαρτήθηκε στη Μονή Προδρόμου. Το 1964 επαναλειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι. Σήμερα μονάζουν εδώ μοναχοί.
Ο ναός της Μονής, που είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, είναι μονόκλιτη βασιλική σφηνωμένη μέσα σε βράχο με τοιχογραφίες του 1608, έργο των Γεώργιου και Δημήτριου Μόσχου, περίφημων αγιογράφων από το Ναύπλιο, που ακολουθούν την τεχνοτροπία της Κρητικής Σχολής. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν το ξυλόγλυπτο τέμπλο (1632) και οι εικόνες του. Στη μονή φυλάσσονται, επίσης, εκκλησιαστικά κειμήλια, μερικά από τα οποία είναι εξαιρετικής τέχνης.
Λίγο πριν φτάσετε στο μοναστήρι θα συναντήσετε τον ληνό (πατητήρι) του μοναστηριού, ένα μονόχωρο πέτρινο ανακατασκευασμένο κτίσμα, τόπο ηρωικής θυσίας των Κολοκοτρωναίων και τραγικής κατάληξης μιας από τις πρώτες επαναστατικές προσπάθειες. Οι Κολοκοτρωναίοι το 1806 “είχανε πάλι σηκωθεί στο κλέφτικο”. Η τοπική τουρκική εξουσία άρχισε συστηματική καταδίωξη εξασφαλίζοντας και τη συνδρομή της Εκκλησίας. Μια ομάδα κλεφτών, με αρχηγούς τον Γιάννη Κολοκοτρώνη (αδελφό του Θεόδωρου που εξαιτίας του αράθυμου του χαρακτήρα του λεγόταν Ζορμπάς), τον εξάδελφό του Γιώργο και τον Γιώργο από την Τριφυλλία, διωκόμενοι από τους Τούρκους, κατέφυγαν στον ληνό της μονής. ‘Ενας μοναχός, όμως, φοβούμενος τους αφορισμούς που είχε εξαπολύσει η Εκκλησία κατά των κλεφτών, τους κατέδωσε σε τούρκικο απόσπασμα.
Οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στα κλήματα του ληνού χρησιμοποιώντας θειαφοκέρι. Οι έγκλειστοι, κινδυνεύοντας από τις αναθυμιάσεις του θείου και τις φλόγες, πραγματοποίησαν ηρωική έξοδο. Ο Θ. Κολοκοτρώνης, που είχε προσπαθήσει να πείσει του κλέφτες να καταφύγουν στη Ζάκυνθο, έγινε μάρτυρας της γενναίας αντίστασής τους παρακολουθώντας τα γεγονότα από την Κλινίτσα.
Ο ίδιος ο “καπετάν Θοδωράκης”, όπως συνήθιζαν να τον λένε, μόλις που πρόλαβε να σωθεί περνώντας στη Ζάκυνθο. Παρά τον τραγικό χαμό των κλεφτών εξαιτίας της προδοσίας του μοναχού, κάποια γυναίκα από την οικογένεια Κολοκοτρώνη, ίσως η χήρα του Γιάννη Κολοκοτρώνη, δωρίζει το 1823 χρήματα στη Μονή για να μνημονεύεται η ίδια και οικογένειά της στη λειτουργία. Ο τόπος αυτός, προσκύνημα του ηρωικού αγώνα για τη λευτεριά, του υψηλού φρονήματος και της μεγαλοψυχίας, στολίζεται σήμερα από κυπαρίσσια και μια αναμνηστική πλάκα.
