Μονή Προδρόμου
Η γνωστότερη και σημαντικότερη Μονή της περιοχής βρίσκεται σε λειτουργία μέχρι σήμερα. Τα ασκηταριά που υπήρχαν από τον 12ο αιώνα στον απότομο βράχο ενώθηκαν τον 16ο δημιουργώντας τη σταυροπηγιακή μονή (στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης).
Αρχικά στη θέση των σπηλαίων-ασκηταριών χτίστηκαν τα κελλιά που στηρίζονταν στο βράχο με δοκάρια καθώς και ένας προστατευτικός τοίχος (κοινός στα περισσότερα μοναστήρια της Γορτυνίας) για λόγους ασφαλείας. Ακολούθησαν διάφορες προσθήκες και ανακαινίσεις, η τελευταία από τις οποίες έγινε στα 1964/65. Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, δίπλα στη μονή, χτίστηκε στα 1909/11 σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχου και φυλάσσονται σε αυτή τα λείψανα του αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως.
Η Μονή Προδρόμου γνώρισε μεγάλη ακμή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι πηγές όμως για την ιστορία της μονής την περίοδο αυτή είναι λίγες. Γνωρίζουμε ότι υπήρξε καταφύγιο των κατοίκων των γύρω χωριών σε περιόδους τουρκικών επιδρομών, καθώς και των αγωνιστών κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, και μάλιστα του Κολοκοτρώνη, κέντρο ανεφοδιασμού και νοσοκομείο για τους τραυματίες. Η μοναστική ζωή στον Πρόδρομο συνεχίζεται από τότε χωρίς διακοπή.
Η είσοδος στο μοναστήρι γίνεται από την ιστορική ξύλινη θύρα με τη σιδερένια επένδυση, που φέρει τα σημάδια από την τουρκική επίθεση του 1779. Οι σκάλες οδηγούν σε μια εσωτερική αυλή όπου δεσπόζει ο βράχος στον οποίο ενσωματώνεται το μονόχωρο καθολικό της μονής, αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, με καλά διατηρημένες τοιχογραφίες.
Η χρονολογία ίδρυσης του ναού είναι αβέβαιη. Βρίσκεται στη θέση παλαιότερου ναϊδρίου-ασκηταριού και, σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, τη σημερινή του μορφή πήρε τον 16ο αιώνα. Η διάταξη του χώρου είναι προσαρμοσμένη στο βράχο και έτσι το ιερό βρίσκεται βόρεια και όχι ανατολικά όπως συνήθως. Εάν τα καταφέρετε με το λιγοστό φως, αξίζει να προσέξετε από τις τοιχογραφίες, που χρονολογούνται πιθανόν τον 16ο και τον 17ο αιώνα: την Πλατυτέρα στην κόγχη του ιερού, τους αγίους Αντώνιο και Ευθύμιο στη νότια πλευρά του νάρθηκα και τις αγίες Αναστασία Φαρμακολύτρια, Αγάθη και Πελαγία στη δυτική πλευρά του νάρθηκα.
Η εκκλησία επικοινωνεί μέσω μιας στενής σκάλας με έναν σπηλαιώδη χώρο με πέντε παλαιά ασκηταριά λαξευμένα στο βράχο. Στο καθένα από αυτά υπάρχει μια κόγχη, όπου οι μοναχοί τοποθετούσαν εικόνες και ιερά σκεύη. Ο χώρος αυτός σήμερα χρησιμοποιείται ως οστεοφυλάκιο. Στην αίθουσα υποδοχής των επισκεπτών οι φιλόξενοι μοναχοί προσφέρουν καφέ και γλυκό. Από τον εξώστη η θέα στη χαράδρα είναι μαγευτική. Ακριβώς απέναντι, στους απόκρημνους βράχους, διακρίνονται ασκηταριά, σπηλιές-κρυψώνες και, βορειοδυτικά, το Κρυφό Σχολειό, που είναι ένα σχεδόν με το βράχο, καθώς και η Νέα Μονή Φιλοσόφου. Προσέξτε το ιερό της εκκλησίας προσανατολισμένο προς το βορρά αντί για την ανατολή, τις τοιχογραφίες της και τα παλιά ασκηταριά.
